Εξέλιξη της οργάνωσης των ελαιοτριβείων και της ανερχόμενης οικονομικής ισχύος του Πλωμαρίου από τα μέσα του 19ου και μετά, είναι τα πιο σύνθετα βιομηχανικά συγκροτήματα, που περιλαμβάνουν και άλλες λειτουργίες. Αυτά είναι συνήθως σαπωνοποιεία, τα οποία εντάσσονται σε υπάρχοντα ελαιοτριβεία ή αποτελούν ξεχωριστές βιομηχανικές μονάδες.
Το σαπούνι, το οποίο αποτελεί παράγωγο των υποπροϊόντων του λαδιού, παράγεται εκείνη την εποχή σε μεγάλες ποσότητες και εξάγεται σε πολλά μέρη του κόσμου, στηρίζοντας την ανθηρή οικονομία του νησιού.
Παράλληλα, σε άλλα συγκροτήματα ελαιοτριβείων - σαπωνοποιείων ενσωματώνονται αλευρόμυλοι, απασχολώντας τους εργάτες της ελιάς τους μήνες του καλοκαιριού, όταν τα ??λιοτρίβια?? είναι κλειστά. Αυτά περιλαμβάνουν τις λειτουργίες του ελαιοτριβείου, σαπωνοποιείου,αλευρόμυλου και αποθήκες λαδιού.

Η Λέσβος, με σημαντικό κέντρο παραγωγής την πόλη του Πλωμαρίου, αποτέλεσε το πρώτο βιομηχανικό κέντρο στο Αιγαίο, που είχε εξειδικευθεί στα τέλη του 19ου αι. στην παραγωγή ελαιοσαπώνων με τις σύγχρονες τεχνικές, διέθετε τα προϊόντα της στη μεγάλη αγορά της Κωνσταντινούπολης, στα μικρασιατικά παράλια και στις πόλεις της Μαύρης Θάλασσας.
Οι εμπορικές γνώσεις και τα δίκτυα, που είχαν οι Λέσβιοι επιχειρηματίες, συνέβαλαν στην αναβάθμιση και εξειδίκευση της μεταποιητικής τους δραστηριότητας.

|